Wiele osób zmaga się z chorobami układu pokarmowego. Szczególnie w przypadku tych o podłożu autoimmunologicznym leczenie jest trudne i czasami wymaga zastosowania radykalnych środków. W przypadku leczenia chorób takich jak Leśniewskiego-Crohna konieczne jest zastosowanie stomii. Warto dowiedzieć się wszystkiego na jej temat.
Spis Treści
Co to jest stomia?
Stomia to nic innego jak chirurgicznie utworzone połączenie pomiędzy jelitem grubym czy jelitem cienkim bądź moczowodem, a skórą. Dzięki niej możliwe jest wydalanie kału bądź też moczu w sytuacji, gdy jest to niemożliwe drogą naturalną. Jednocześnie trzeba pamiętać, że stomia to nie wyrok, gdyż nawet po jej wyłonieniu można prowadzić normalne życie towarzyskie, a nawet zawodowe.
Jak wygląda stomia?
Stomię wykonuje się chirurgicznie poprzez wycięcie otworu w dolnej części brzucha. Może być to zarówno po prawej, jak i po lewej stronie. Wszystko zależy od rodzaju choroby i wskazań medycznych. Następnie chirurg wyprowadza przez ten otwór fragment jelita. Stomia ma charakterystyczny kolor. Jest różowo-czerwona i przypomina śluzówkę w jamie ustnej. Nie jest też duża, bo ma od 2 do 5 mm średnicy. Jednocześnie wystaje ponad skórę na kilka bądź kilkadziesiąt milimetrów. Wiele osób zastanawia się, czy stomia boli? Absolutnie nie boli, gdyż nie jest w żadnym stopniu unerwiona. Trzeba też wiedzieć, że stomia nie musi być wykonana na stałe, lecz może być wykonana także czasowo. Warto zdawać sobie sprawę, że wypróżniając się można kontrolować wydalanie kału czy gazów, dzięki zwieraczowi zamykającemu ujście jelita. W przypadku stomii nie ma zwieracza, zatem pacjent nie ma kontroli nad wydalaniem gazów czy wypróżnianiem się. Jednocześnie musi korzystać z worka stomijnego, do którego wpada treść jelitowa. Oczywiście może występować stomia moczowa i w tym przypadku pacjent może zachować pewną kontrolę. Można stosować zastępczy zbiornik jelitowy na mocz. Następnie mocz jest odprowadzany przez cewnik. Jeżeli jednak zastosowano klasyczną urostomię, to pacjenci nie mają kontroli nad oddawaniem moczu. Jednocześnie prowadząc odpowiedni styl żywienia i jedząc o określonych godzinach można poznać rytm wypróżnień przez stomię, a to pozwala na prowadzenie w miarę normalnego życia.
Przyczyny stomii
Każdy pacjent powinien zdawać sobie sprawę, że nawet mała operacja na jelitach może się wiązać z koniecznością wyłonienia stomii. Dlatego też przed operacjami w obrębie jelit konieczne jest podpisanie zgody na ewentualną stomię. Aktualnie szacuje się, że w Polsce żyje około 40 tys. osób z wyłonioną stomią. W większości przypadków przyczyną jej wyłonienia jest nowotwór jelita grubego. Ale bardzo często nowotwory złośliwe układu moczowego czy też rak jajnika wiąże się z koniecznością wyłonienia stomii. Innym wskazaniem do zabiegu są nieswoiste choroby jelit, a więc wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniewskiego-Crohna. Innym wskazaniem do zabiegu może być polipowatość jelita grubego czy niedrożność jelit. U dzieci stomię najczęściej wykonuje się na określony czas i ma ona związek z niedrożnością jelit. U nastolatków przyczyną wykonania stomii są najczęściej nieswoiste zapalenia jelit o podłożu autoimmunologicznym. Natomiast u małych dzieci, a więc noworodków czy niemowląt są to wady wrodzone, np. zarośnięcie odbytu.
Poznaj rodzaje stomii
Stomia jest połączeniem pomiędzy określonymi narządami, a skórą. Wbrew pozorom stomia może mieć wiele rodzajów. Najczęściej wykonuje się kolostomię. Tworzona jest ona po usunięciu części jelita grubego bądź też odbytnicy, ale może być też wykonana zarówno po usunięciu części jelita grubego i odbytnicy. Zwykle znajduje się po lewej części brzucha. Jednocześnie kolostomia nie musi być wykonana na zawsze. Jeżeli podczas operacji został zachowany odbyt, to istnieje możliwość przywrócenia naturalnej drogi wypróżniania się. Po wyleczeniu choroby, ustabilizowaniu jej bądź poprawieniu stanu jelit chirurg może połączyć zachowaną część jelita z odbytem i dzięki temu pacjent będzie mógł się normalnie wypróżniać. Kolejnym rodzajem stomii jest ileostomia. Jest to zabieg obarczony największym ryzykiem, jest też najbardziej inwazyjny. Ileostomię wykonuje się po usunięciu całego jelita grubego. Wyłania się ją następnie wykorzystując jelito cienkie. Ileostomia znajduje się po prawej stronie brzucha. Kolejnym rodzajem stomii jest urostomia. Wyłania się ją, gdy pacjent nie może w naturalny sposób wydalić moczu. Najczęściej wykonuje się ją u chorych z kamicą nerkową czy cierpiących na nowotwory pęcherza moczowego. Ten rodzaj stomii znajduje się po prawej stronie brzucha. Można ją wykonać stosując metodę polegającą na wszczepieniu moczowodów do wyizolowanego odcinka jelita, którego jeden koniec chirurg zaszywa, natomiast drugi koniec wyprowadzany jest na powierzchnię brzucha. Urostomia może być czasowa, ale tylko wtedy, jeżeli został zachowany pęcherz.
Jak pielęgnować stomię?
Pielęgnacja stomii nie musi być czasochłonna. Przede wszystkim trzeba regularnie wymieniać worki. Częstotliwość tej wymiany zależy w dużej mierze od wysokości założenia stomii. Im bliżej odbytu znajduje się stomia jelitowa, tym worki zmienia się rzadziej. Dodatkowo sposób odżywiania ma wpływ na cykl wypróżnień. Nie można również zapomnieć o pielęgnacji skóry wokół stomii. Absolutnie nie należy stosować zwykłych mydeł czy też żeli, gdyż mogą podrażniać skórę. Natomiast używanie kremów czy balsamów nawilżających powoduje gorszą przyczepność worków. Należy pamiętać też, że worki powinny przylegać. Ma to szczególne znaczenie w przypadku ileostomii, gdyż wtedy wydalana jest półpłynna treść jelitowa, która zawiera enzymy podrażniające skórę. Najlepiej więc stosować specjalne preparaty dla stomików.
Rodzaje systemów stomijnych – co trzeba wiedzieć?
Niezależnie od tego, jaki rodzaj stomii ma pacjent, musi wiedzieć, że konieczne jest odpowiednie dopasowanie sprzętu stomijnego. Dzięki temu można normalnie funkcjonować. Istnieją dwa rodzaje worków stomijnych. Są to worki jednoczęściowe i dwuczęściowe. W przypadku tych pierwszych worki nakleja się bezpośrednio na brzuch, natomiast płytka jest trwale połączona z workiem. Natomiast worki dwuczęściowe umożliwiają wymianę worka bez odklejania płytki. Worki urostomijne wyposażone są w charakterystyczny kranik, dzięki któremu możliwe jest wypuszczanie moczu z worka do toalety. Zastosowany system zapobiega też cofaniu się moczu, co zmniejsza ryzyko zakażeń układu moczowego. Worki można nosić pod ubraniem i nie są one widoczne. Wybierając worki wodoodporne można normalnie kąpać się czy brać prysznic. Worki ileostomijne i kolostomijne posiadają filtry, które odprowadzają gazy i zapobiegają napełnianiu się worka powietrzem. W przypadku świeżo wyłonionej stomii u pacjentów stosuje się worki jelitowe odpuszczalne. Pozwalają one usunąć zawartość bez konieczności ich wymiany. Warto też wiedzieć, że sprzęt stomijny dla pacjentów ubezpieczonych w NFZ jest refundowany w 100%. Refundacja odbywa się na podstawie zlecenia wystawionego przez lekarza rodzinnego czy też chirurga, a nawet pielęgniarkę stomijną. Dodatkowo pacjenci otrzymują karty zaopatrzenia miesięcznego.
Co można jeść przy stomii?
Odpowiednia dieta jest niezbędna dla zachowania prawidłowych cyklów wypróżnień. Trzeba wiedzieć, że przestrzegając prawidłowej diety, można normalnie funkcjonować. Pierwsze dni po operacji pacjent musi stosować niezwykle rygorystyczną dietę. W szpitalu stosuje się żywienie pozajelitowe. Dopiero po kilku dniach można przejść na dietę płynną. Wtedy też chorzy mogą jeść zupy na bazie świeżych warzyw bądź kleiki. Jeżeli nie występują powikłania, to dietę można rozszerzać o pokarmy stałe. Absolutnie nie należy wprowadzać do diety tłuszczów przynajmniej przez pierwsze kilka tygodni. Można też stosować produkty dedykowane dla stomików, które są bogate we wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Codziennie należy przyjmować pięć niedużych, lekkostrawnych posiłków, najlepiej o tej samej godzinie. Dodatkowo codziennie należy wypijać dwa litry wody. Dania powinny być gotowane bądź duszone w folii, a nie smażone. Najlepiej spożywać produkty bogate w błonnik, natomiast zrezygnować z roślin strączkowych, które powodują wzdęcia. W żadnym wypadku nie można pić alkoholu czy stosować ostrych przypraw. Konieczne jest również ograniczenie słodyczy. Należy wprowadzić do codziennego menu jogurt naturalny.
Jeżeli pojawiają się zaparcia, to ich przyczyną może być niedobór błonnika. Natomiast biegunka może pojawić się w przypadku spożywania zbyt dużej ilości produktów słodkich bądź tłustych.
| Autor artykułu Poradnik został przygotowany przez firmę Stomia.eu oferującą produkty i sprzęt stomijny. |
